تفسیر
⇝✿• ? •❀°✵﷽✵°❀• ? •✿⇜
? ? هر روز تفسیـر کوتاه آیه به آیه
از ابتـدای قـــرآن
❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋
✨وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ للهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَىٰ وَالْیَتَامَىٰ وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللهِ وَ مَا أَنْزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ ۗ وَاللهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ{41}
بدانید که هر چه غنیمت گرفتید همانا خمس
(یک پنجم) آن براى خداوند و رسول خدا
و خویشاوندان او اهل بیت علیهم السلام
و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان
(از سادات) است
اگر به خداوند و آنچه بر بنده خود
روز جدائی (حق از باطل) روز درگیرى
دو گروه (با ایمان و بی ایمان در جنگ بدر)
نازل کردیم ایمان دارید و خداوند بر هر چیزى
تواناست(41)
❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋༅༅❋
⬅️ مخاطب این آیه در هنگام نزول
کسانى هستند که همراه پیامبر در جنگ بدر
شرکت کرده و با جانفشانى و از جان گذشتگى
پیروزى را به دست آورده‌اند
کسانى که اهل نماز، روزه، هجرت، جهاد
و شهادت بودند و چشم امید پیامبر به آنان بود
اما با این حال خداوند در این آیه مى‌فرماید:
اى مجاهدان جبهه بدر اگر به خدا و پیامبر
و قرآن ایمان دارید، خمسَ غنائم را بدهید
یعنى شرط ایمان به خدا علاوه بر نماز و روزه
و جهاد، اداى واجب یعنى خمس است
⬅️ واژه «غنیمت» و «غرامت»
هر یک شش بار در قرآن آمده است
همان گونه که «غرامت» شامل هرگونه
ضرر مالى مى‌شود نه فقط ضرر جنگى
«غنیمت» هم نه تنها درآمد جنگى
بلکه هرگونه منفعتى را در بر مى‌گیرد
کتب لغت مانند لسان العرب، تاج العروس
و قاموس و مفسّران اهل سنت از قبیل
قرطبى، فخررازى و آلوسى نیز
در عمومیت لغت شک ندارند
همچنین در مفردات راغب آمده است:
به هر چیزى که انسان بدست مى‌آورد
غنیمت گفته شده است
در قرآن نیز لفظ غنیمت براى غنائم
غیر جنگى بکار رفته است:
«فَعِنْدَ اللهِ مَغانِمُ کَثِیرَةٌ»
↲سوره نساء، آیه 94
حضرت على علیه‌السلام نیز مى‌فرماید:
«مَن اخذبها لَحق و غَنم»
کسى که به آئین خداوند عمل کند
به مقصود رسیده و بهره مى‌برد
↲نهج البلاغه، خطبه 120
⬅️ طبق روایات و به عقیده شیعه
غنیمت در این آیه شامل هرگونه درآمدى
اعمّ از کسب و کار و تجارت مى‌شود
و نزول آیه در جنگ بدر دلیل این نیست
که خمس تنها در غنائم جنگى باشد
و اگر هم مراد از غنیمت در آیه تنها غنائم
جنگى باشد، باید گفت: یک مورد از خمس
در این آیه آمده و موارد دیگر در روایات
مطرح شده است
خمس در روایات نیز از اهمیت ویژه‌اى
برخودار است از جمله اینکه هر کس
خمس مالش را نپردازد مالش حلال نمى‌شود
و نمى‌تواند در آن تصرّف کند
⬅️ فقها «خمس» را در هفت چیز
واجب مى‌دانند:
❶ سود و منفعت کسب و درآمد سالیانه
❷ گنج
❸ معادن
❹ گوهرهائی که از غواصى به دست مى‌آید
❺ مال حلال مخلوط به حرام
❻ زمینى که کافر ذمّى از مسلمان بخرد
❼ غنیمت جنگى
↲براى توضیح بیشتر به توضیح المسائل
مراجعه کنید
بسیار روشن است که خداوند
نیاز به خمس ندارد بنابراین سهم خدا
براى حاکمیت قانون خدا و ولایت رسول
تبلیغات و رساندن نداى اسلام
به گوش جهانیان، نجات مستضعفان
و جلوگیرى از مفسدان است
بر پایه روایات سهم خدا در اختیار رسول
و سهم رسول پس از او در اختیار امام است
↲تفسیر صافی
و این سه سهم در زمان غیبت امام
در اختیار نوّاب خاص و یا نوّاب عام او
یعنى مجتهد جامع الشرایط
و مرجع تقلید قرار داده مى‌شود
↲تفسیر نمونه
⬅️ «ذى القربى» به دلیل روایات بسیار
از شیعه و نیز برخى روایات اهل سنت
همه بستگان پیامبر صلى الله علیه و آله نیستند
بلکه مراد امامان اهل بیت علیه‌السلام مى‌باشند
که مقام امامت و رهبرى دارند
و خمس متعلق به رهبر
و حکومت اسلامی است نه فامیل پیامبر
↲تفسیر نورالثقلین
↲کافی، جلد1، صفحه544
علاوه بر روایات قرار گرفتن ذى‌القربى
در ردیف «لله و للرسول»
به خصوص با حرف «لام» نشانه آن است
که ذى‌القربى افراد خاصّى هستند
که در خط خدا و رسولند
از مصارف دیگر خمس در روایات
مساکین و در راه ماندگان از سادات بنی هاشم
است چون گرفتن زکات بر فقراى سادات
حرام است پس باید از طریق خمس
نیازهاى آنان تأمین شود
↲تفسیر مجمع البیان
↲وسائل الشیعه، جلد6
↲کتاب الخمس
⬅️ در واقع اسلام براى برطرف کردن
محرومیت هاى جامعه دو چیز را واجب
کرده است: یکى «زکات»
که مربوط به همه فقراى جامعه مى‌باشد
و دیگرى «خمس» که بخشى از آن مخصوص
فقراى سادات است
و خمس و زکات به اندازه نیاز سال فقرا
به آنان پرداخت مى‌شود نه بیشتر
امام رضا علیه‌السلام فرمودند:
تصمیم گیرى در مقدار سهم براى هر یک از
موارد ذکر شده در آیه با امام است
↲تفسیر صافی