سوره
✨فإِذَا جَاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُوا لَنَا هَٰذِهِ ۖ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَطَّیَّرُوا بِمُوسَىٰ وَ مَنْ مَعَهُ ۗ أَلَا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِنْدَ اللهِ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُونَ{131}
پس هرگاه خوبى و خوشى به سراغشان مى‌آمد. مى‌گفتند: این حق ما و به خاطر لیاقت ماست ولى اگر تلخى و بدى به آنان مى‌رسید به موسى و پیروانش فال بد مى‌زدند. بدانید که سرچشمه شومى‌هایشان نزد خداست و اوست که آنان را به خاطر رفتار بدشان کیفر مى‌دهد ولى اکثرشان نمى‌دانند.(131)
⬅️ «یَطَّیَّرُوا» از «تَطَیُّر» به معناى فال بد زدن است. چون عرب‌ها اغلب فال بد را از طریق پرواز پرنده یا صداى آن مى‌دانستند به هر گونه فال بد «طَیَره» مى‌گویند.
↲تفسیر نمونه
⬅️ در آیات دیگر قرآن نیز فال بد در مورد پیامبران حتى پیامبر صلى الله علیه و آله مطرح شده است.
↲سوره نساء، آیه 78
↲سوره نمل، آیه 47
↲سوره یس، آیه 18
فال بد در پیدایش حوادث و پیش آمدها هیچ اثر طبیعى و منطقى ندارد اما آثار روانى بسیارى دارد.
در روایات مى‌خوانیم: فال بد نوعى شرک به خداست و هرگاه فال بد زدید به کار خود ادامه دهید و به آن اعتنا نکنید.
⬅️ امام صادق علیه‌السلام فرمودند:
فال بد اثرش به همان اندازه است که آن را مى‌پذیرى اگر آن را سبک بگیرى کم اثر خواهد بود و اگر آن را محکم بگیرى پر اثر و اگر به آن اعتناء نکنى هیچ اثرى نخواهد داشت.
↲تفاسیر نمونه و المیزان
⬅️ فال بد در میان تمام اقوام و ملل گذشته و حال وجود داشته و دارد و موجب بدبینى و رکود کارها مى‌شود لذا از آن نهى شده است اما فال نیک چون سبب حرکت و عشق و امید است اشکالى ندارد.
↲تفسیر نمونه
◽️نکتـــه‌ها
? فرعونیان تنها خود را شایسته و حقّ کامیابى را مخصوص خود مى‌دانستند. «قالُوا لَنا هذِهِ»
? رفاه و کامیابى براى فرعونیان امرى شناخته شده و عادى بود اما تلخى‌ها براى آنان ناشناخته و ناباور بود. کلمه «الحسنة» همراه الف و لام و حرف «فَإِذا» نشانه شناخته شدن و کلمه «سَیِّئَةً» بدون الف و لام در کنار «إِنَّ» نشانه ناشناخته و ناباور بودن است.
? اکثر فرعونیان به جاى آنکه از قحطى و هشدارهاى الهى بیدار شوند به تحلیل غلط پرداختند و آن را به موسى نسبت دادند. «یَطَّیَّرُوا بِمُوسى»
? نسبت دادن خوبى‌ها به خود و بدى و بدبختى‌ها به انبیاء و دین نشانه خودبینى و جهالت است. «فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالُوا لَنا هذِهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَطَّیَّرُوا بِمُوسى أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ»
? ریشه خرافات و فال بد جهل است. «یَطَّیَّرُوا … لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ»