سوره
✨وَ إِذْ قِیلَ لَهُمُ اسْکُنُوا هَٰذِهِ الْقَرْیَةَ وَ کُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ وَ قُولُوا حِطَّةٌ وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا نَغْفِرْ لَکُمْ خَطِیئَاتِکُمْ ۚ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ{161}
و به یاد آورید آن هنگام که به آنان «بنی‌اسرائیل» گفته شد در این آبادى «بیت‌المقدس» ساکن شوید و از نعمت‌هاى آن در هر نقطه و هرگونه که مى‌خواهید بخورید و به عنوان استغفار از آن همه بهانه جویى و آزار موسى بگوئید: «حطّة» خدایا گناهان ما را فرو گذار و سجده کنان از درب بیت المقدس وارد شوید تا خطاهاى شما را ببخشائیم ما به زودى پاداش نیکوکاران را مى‌افزائیم(161)
⬅️ کلمه «حِطَّةٌ» به معناى نزول چیزى از بالاست «انحطاط» هم از این ریشه است و به مفهوم تقاضاى نزول رحمت و عفو الهى است فرمان این بود که بنی اسرائیل هنگام ورود به سرزمین مقدس با این کلمه از خداوند آمرزش بطلبند ولى آنان از روى استهزا کلمه را عوض کردند و گفتند: «حنطة»
↲تفسیر نمونه
⬅️ مشابه این آیه با تفاوت اندکى در سوره بقره آیه 58 نیز آمده است در روایات متعدد امامان معصوم علیهم السلام فرمودند: «نحن باب حطّتکم» باب حطّه شما مائیم یعنى اگر در مدار حکومت و ولایت ما وارد شوید مورد لطف قرار مى‌گیرید
↲تفسیر کنزالدقائق
بسیارى از مفسران مراد از قریه را
بیت المقدس دانسته‌اند سیر طبیعى آن است که ابتدا با آدابى که سفارش شده داخل شهر شده سپس آن را مسکن قرار داده و آنگاه از غذاهاى آنجا بخورند
ولى در این آیه اول مسکن و غذا آمده بعد توبه و مغفرت و ورود به شهر شاید به خاطر آن که تأمین مسکن و غذا زمینه و بسترى است که دستورات اخلاقى را بپذیرند
◽️ نکتـــه‌ها
? داستان ورود بنی اسرائیل به بیت المقدّس همراه با عذرخواهى از خداوند در برابر لجاجت‌ها و تغییر کلمات سفارش شده داستانى عبرت آموز و قابل دقّت است «وَ إِذْ»
? براى آوارگان مسکن مهمترین مسئله است «اسْکُنُوا هذِهِ الْقَرْیَةَ»
? بیت المقدّس سرزمینى پر نعمت است «وَ کُلُوا مِنْها حَیْثُ شِئْتُمْ»
? خداوند همه نیازهاى مادّى و معنوى دنیوى و اخروى بشر را تأمین مى‌کند و براى برخوردارى از نعمت‌هائی همچون مسکن، غذا، عفو و لطف دستور مى‌دهد که دعا و استغفار کنند و سجده نمایند «اسْکُنُوا … کُلُوا … قُولُوا حِطَّةٌ»
? خداوند با یک عذرخواهى و توبه خالصانه «قُولُوا حِطَّةٌ» گناهان بسیارى را مى‌بخشد «نَغْفِرْ لَکُمْ خَطِیئاتِکُمْ»
چنانکه در دعا مى‌خوانیم:
«یا مَن یقبل الیَسیر وَ یَعفو عَن الکثیر» اى خدائی که کم را مى‌پذیرى و گناه زیاد را مى‌بخشائی
? براى دریافت لطف و آمرزش الهى هم استغفار و دعا لازم است هم عمل «قُولُوا حِطَّةٌ وَ ادْخُلُوا الْبابَ»
? ورود به مکان‌هاى مقدّس ادب و آداب ویژه‌اى دارد. «وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً»
? باید میان نیکوکار و گنهکار تفاوت باشد وقتى خطاکاران بخشوده‌مى‌شوند نیکوکاران هم از درجه و لطف بیشترى برخوردار مى‌گردند. «سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ»
? در نظام مدیریتت و تشویق دیگران باید همواره نیکوکاران را امتیاز داد. «سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ»
?تفسیر نور
? ? ? ? ? ? ?