#سوره
✨واکْتُبْ لَنَا فِی هَٰذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَیْکَ ۚ قَالَ عَذَابِی أُصِیبُ بِهِ مَنْ أَشَاءُ ۖ وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ فَسَأَکْتُبُهَا لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَالَّذِینَ هُمْ بِآیَاتِنَا یُؤْمِنُونَ{156}
خداوندا براى ما در این دنیا و در آخرت خیر و نیکى مقرّر کن که ما به سوى تو رهنمون و بازگشت کرده‌ایم. خداوند فرمود: عذابم را به هر کس که بخواهم و مستحق باشد مى‌رسانم، ولى رحمتم همه چیز را فرا گرفته است پس به‌زودى آن را براى کسانى که تقوا دارند و زکات مى‌دهند و آنان که به آیات ما ایمان مى‌آورند مقرّر مى‌دارم(156)
⬅️ این آیه بیان دعاى دیگر حضرت موسى علیه‌السلام در پى خواسته قبلى است «هُدْنا» اشاره دارد به توجه آنان بسوی خدا و توبه کردن از راه منحرفان و راه کسانى که تقاضاى نابجاى دیدار خدا را داشتند به نقل ابن عباس هنگامى که آیه «وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ» نازل شد شیطان نیز در رحمت الهى طمع کرد و گفت: عبارت «کُلَّ شَیْءٍ» شامل من هم مى‌شود. خداوند براى رفع این توهّم فرمود: «فَسَأَکْتُبُها لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ …» آرى رحمت الهى گسترده است و به همه کس مى‌رسد، اما شمول رحمت براى غیر مؤمنان به تفضّل الهى است.
↲تفسیر اثنی عشری
⬅️ در روایت آمده است که شخصى در نماز مى‌گفت: «اَللهُمّ ارحَمنى وَ مُحَمّداً وَلا ترحم مَعنا اَحداً» خدایا تنها من و محمد صلى الله علیه و آله را مشمول رحمت خود قرار بده نه هیچ کس دیگرى را پیامبر صلى الله علیه و آله پس از نماز در انتقاد به او فرمود: رحمت‌نامنتهاى الهى و موضع وسیع و نامحدود را محدود ساختى!
↲تفاسیر مجمع‌البیان و نمونه
◽️نکتـــه‌ها
? بهترین گام‌ها و کارها با ثبات‌ترین آنهاست «وَ اکْتُبْ لَنا»
? انبیاء در فکر تأمین سعادت دنیا و آخرت مردمند «وَاکْتُبْ لَنا فِی هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ»
? از بهترین دعاها جامع‌ترین آنهاست. «فِی هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ»
? بازگشت خالصانه به سوى خدا دریافت الطاف الهى است. «هُدْنا»
? رحمت الهى نامحدود است اگر کسى به آن نرسید تقصیر خود اوست «رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ» نقصى در فاعلیت رحمت الهى نیست بلکه نقص در قابلیت ماست.
? رحمت خداوند فراگیر است ولى عذاب الهى چنین نیست. «رَحْمَتِی وَسِعَتْ … عَذابِی أُصِیبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ»
? اصل رحمت الهى است و عذاب او عارضى براى رحمت فعل ماضى «وَسِعَتْ» ولى براى عذاب فعل مضارع «أُصِیبُ» آمده است.
? دعاى انبیاء نیز در چهارچوب حکمت و قانون الهى مستجاب مى‌شود. «اکْتُبْ لَنا … فَسَأَکْتُبُها لِلَّذِینَ …»
? با وجود تقوا و عمل به تکالیف شمول رحمت الهى حتمى است. «فَسَأَکْتُبُها لِلَّذِینَ …» ولى با وجود گناه و معصیت عذاب حتمى نیست زیرا با توبه و استغفار امکان مغفرت وجود دارد «عَذابِی أُصِیبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ»
? رحمت الهى بى‌نهایت است اما شرط بهره‌ورى از آن، تقوا پرداخت زکات و ایمان است. «یَتَّقُونَ … الزَّکاةَ … یُؤْمِنُونَ» بنابراین، کسى که زکات نمى‌دهد و یا بى‌تقوا مى‌باشد، از رحمت الهى محروم و در معرض عذاب الهى است.
? زکات در شریعت یهود نیز بوده است. «یُؤْتُونَ الزَّکاةَ»
? آنچه سبب دریافت الطاف الهى است ایمان به تمام آیات است نه بعض آنها «بِآیاتِنا یُؤْمِنُونَ»
? ? ? ? ? ?