سوره
✨فَلَنَسْأَلَنَّ الَّذِینَ أُرْسِلَ إِلَیْهِمْ وَلَنَسْأَلَنَّ الْمُرْسَلِینَ{6}
پس قطعاً از مردمى که پیامبران به سویشان فرستاده شدند سؤال و بازخواست خواهیم کرد و قطعاً از خود پیامبران نیز خواهیم پرسید(6)
✨فَلَنَقُصَّنَّ عَلَیْهِمْ بِعِلْمٍ وَ ما کُنَّا غائِبِینَ{7}
پس بی شک از هر چه کرده‌اند از روى علم برایشان بازگو خواهیم کرد و ما از مردم غایب و بى‌خبر نبودیم. (7)
⬅️ آیه قبل مجازات دنیوى را مطرح کرد و اینجا کیفر و محاسبه اخروى را و با چندین تأکید حتمیّت سؤال قیامت را بیان مى‌کند و اینکه پرسش و بازخواست مخصوص مردم نیست بلکه پیامبران نیز مورد سؤال قرار مى‌گیرند «یَوْمَ یَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ قالُوا لا عِلْمَ لَنا إِنَّکَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ»
↲سوره مائده، آیه109
سـ ❓ ـؤال: در قیامت از چه مى‌پرسند؟
◽️⇦ از نعمت‌ها «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ»
↲سوره تکاثر، آیه8
در روایات متعددى رهبرى و ولایت را نیز از مصادیق نعمت مورد سؤال در آیه برشمرده‌اند
↲وسائل الشیعه، جلد24، صفحه299
◽️⇦ از قرآن و اهل بیت علیهم السلام پیامبر ﷺ فرمود: از مردم سؤال مى‌شود که با قرآن و اهل بیت من چگونه عمل کردید؟ «ثُمّ اسألهم ما فعلتم بِکِتاب الله وَ بِاهل بَیتى»
↲تفسیر فرقان، جلد3، صفحه 21
◽️⇦ از رفتار و کردار «لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ. عَمَّا کانُوا یَعْمَلُونَ»
↲سوره حجر، آیه 92،93
◽️⇦ از اعضاء و جوارح «إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلًا»
↲سوره اسراء، آیه 36
◽️⇦ از پذیرش و عدم پذیرش رسولان «یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ»
↲سوره انعام، آیه 130
چنانکه در جاى دیگر از رهبران دینى نیز در مورد برخورد مردم با آنان سؤال مى‌شود. «یَوْمَ یَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ»
↲سوره مائده، آیه 109
◽️⇦ از عمر و جوانى که چگونه سپرى شد؟
◽️⇦ از کسب و درآمد چنانکه در روایات مى‌خوانیم: در روز قیامت انسان از چهار چیز بخصوص سؤال و بازخواست مى‌شود: «شبابکَ فیما أبلیته وَ عُمرک فیما أفنیتَه وَ مالک ممّا اکتسبته وَ فیما أنفقتَه»
↲کافی، جلد2، صفحه 135
↲بحارالانوار، جلد7، صفحه 259
در مورد عمر و جوانى که چگونه آنرا گذراندى درباره مال و دارایى که چگونه بدست آوردى و در چه راهى مصرف کردى.
سـ ❓ ـؤال:
این آیات بیان مى‌کند که سؤال از همه کس حتمى است اما در بعضى آیات از جمله آیه 39 سوره الرحمن آمده که در آن روز از هیچ انس و جنى درباره گناهانشان سؤال نمى‌شود «فَیَوْمَئِذٍ لا یُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَ لا جَانٌّ» این آیات چگونه قابل جمع است؟
پاسـ☑️ـخ:
در قیامت مواقف و ایستگاه‌ها متعدد است و هر موقفى صحنه‌اى خاص دارد در یک موقف بر لب‌ها مهر مى‌خورد و قدرت حرف زدن ندارند در موقفى دیگر مهر برداشته مى‌شود و همه به ناله و استمداد و اقرار مى‌کنند در موقفى دیگر از همه مى‌پرسند در موقفى
نیز سکوت حاکم است و سؤالى نمى‌شود.
⬅️ پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: «کُلّکم راع وَ کُلّکم مَسؤل عَن رَعِیّتِه فَالاِمام یسأل عَن النّاس وَالرّجُل یسأل عَن أهله وَالمرأة تسأل عَن بَیت زوجها وَالعَبد یسأل عَن مال سَیّده» همه شما مسئول زیردستان خود هستید و باید پاسخگو باشید امام از امتش، مرد از همسرش زن از رفتار در خانه همسرش و بنده از مال و دارایى مولایش همچنین فرمودند: خداوند از من نیز سؤال مى‌کند که آیا ابلاغ رسالت کردم یا نه؟
◽️نکتـــه‌ها
? در روز قیامت هم از رهبران سؤال مى‌شود هم از امت‌ها (جنّ و انس) هم از نیکان هم از بدان هم از علما و هم از پیروان آنها «فَلَنَسْئَلَنَّ الَّذِینَ أُرْسِلَ إِلَیْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلِینَ»
? سؤال در قیامت نوعى استشهاد و اقرار گرفتن و توبیخ است و گاهى نیز تقدیر و تشکر وگرنه چیزى از خدا پنهان نیست تا با سؤال رفع ابهام شود. «فَلَنَسْئَلَنَ … فَلَنَقُصَّنَ …»
? علم خداوند دقیق است «بِعِلْمٍ» (نکره دلالت بر عظمت و دقت دارد)
? علم خداوند با حضور و نظارت خود اوست و واسطه‌اى در کار نیست. «بِعِلْمٍ وَ ما کُنَّا غائِبِینَ»
? تفسیر نور
? ? ? ? ? ? ?